فرش ماشینی چیست؟
فرش ماشینی گونه‌ای مصنوعی از قالی است که بر خلاف فرش دستبافت توسط ماشین‌آلات صنعتی بافته می‌شود. به دلیل سرعت تولید و همچنین ارزان بودن مواد اولیه نسبت به فرش دستبافت قیمت ارزان تری دارد و از مزایای آن ساده‌تر بودن اجرای آن، بهتر بودن نقش و باکیفیت‌تر انواع تصاویر هنری و شخصی روی آن است.
تاریخچه فرش در ایران
پیشینه تلاش برای تولید فرش در ایران، به هزاره دوم پیش از میلاد می‌رسد. فرش پازیریک کهن‌ترین فرش جهان، اثری ایرانی است. آثار گران‌بها و زیبایی که از بخش‌های مختلف ایران به دست آمده، گواه آن اند که منسوجات ارزشمند و بحث‌برانگیزی در این دوران وجود داشته‌اند، ازجمله تابوت سفالی دوران دالما، کردستان، همچنین آیینه? مسیِ زنگ‌زده? نوعِ ایلامی در تپه سیلک و سایر مناطق.
بعد از گذشت هزاره‌های متمادی، تقریباً در هزاره دوم پیش از میلاد، انسان توانست چگونگیِ به‌هم ریسیدنِ نخ‌ها و ساختنِ طناب را کشف کند. این اکتشاف مانند تمام اکتشاف‌های تاریخ فواید بسیار سودمندی برای هنر و صنعتِ آن دوران داشت. از جمله آن که از رشته‌های درهم‌تنیده? طناب مانندی برای زیباییِ ریشه‌های فرش استفاده می‌کردند. آثار به‌دست‌آمده از مناطقی مانند گورهای مارلیک، قلعه? کوتی در دیلمان، و همچنین حسنلو نزدیک ارومیه شاهدهایی بر این ادعا هستند.
تاریخچه پیدایش فرش ماشینی
تاریخچه پیدایش فرش ماشینی در ایران نشان می‌دهد که این محصول در ایران عمری تقریباً 40 ساله دارد. در ابتدای دهه 50 اولین فرش ماشینی تولید داخل در کارخانجات مخمل و ابریشم کاشان توسط ماشین‌های مخمل بافی ژاکارد و با الیاف مصنوعی براق و پرز نسبتاً کوتاه و وزن سبک، بافته و روانه بازار گردید. همزمان با آن عده‌ای از تجار، فرش‌هایی با همین مشخصات و تا حدی مرغوب‌تر از کشور بلژیک وارد بازار ایران نمودند و سلیقه ایرانی را با پدیده فرش ماشینی آشنا کردند.
با مشاهده استقبال نسبتاً مطلوبی که مردم از فرش ماشینی به عمل آوردند صاحبان گروه صنعتی بهشهر که از کارخانه‌داران و سرمایه‌گذاران خوشنام کشور بودند، اقدام به تأسیس شرکت بزرگی به نام شرکت صنایع کاشان نمودند که فعالیت آن در زمینه تولیدات مواد مرتبط با فرش و همچنین خود فرش ماشینی بود و اولین محصول آن در سال 1353 به بازار عرضه شد. این محصول با نمونه‌های قبلی کاملاً متفاوت و شباهت‌های زیادی به فرش دستباف داشت که به خصوص نوع پشمی آن فوق‌العاده مورد اقبال عمومی قرار گرفت. متعاقب آن شرکتهای دیگری از جمله شرکت شهباف که بعدها به فرش گیلان تغییر نام داد و همچنین شرکتهای فرش پارس و مولن روژ (نقش ایران) و فرش اکباتان تأسیس و به رقابت پرداختند.
فراز و فرودهای فرش ماشینی ایران
این امر تا اواخر سال 57 به‌طور معمول ادامه داشت و شرکتهای بزرگ تولیدکننده فرش با هم در حال رقابت بودند. پس از مصادره اموال و کارخانجات تعدادی از سرمایه‌داران ایرانی در سال 58 از جمله شرکتهای ملی (مصادره شده)، کارخانجات فرش ماشینی موجود نیز چون صدها واحد تولیدی دیگر زیر پوشش مدیریتی سازمان‌های دولتی مثل سازمان صنایع ملی ایران، بنیاد مستضعفان و جانبازان و … درآمد و مدیران دولتی اکثراً کم تجربه و بیگانه با مسائل صنعت، به مدیریت این کارخانجات بزرگ و با ارزش منصوب شدند و از آن پس منحنی حیات این کارخانجات به سراشیبی افتاده و رو به افول نمود.
در سال 57 تعدادی از متخصصان صنعت نساجی و دست‌اندرکاران صنعت فرش ماشینی و همچنین پاره‌ای از کارخانه‌داران که تا آن زمان در رشته‌های دیگر نساجی فعال بودند به فکر ایجاد واحدهای جدید فرش ماشینی افتادند و کارخانجاتی از قبیل قالی سلیمان، فرش مشهد، فرش شیراز (دناژ)، فرش مازندران، فرش باستان و ستاره کویر و تعدادی دیگر در گوشه و کنار کشور و با ماشین‌های مربوط به آن زمان مثل وندویل ALD61 و AL1 و TEXTIMA شروع به کار نمودند و از همین‌جا سیر تحول فرش ماشینی در بخش خصوصی و توقف یکی پس از دیگری کارخانجات بزرگ موجود تحت پوشش دستگاه‌های دولتی آغاز شد.
با انتقال تدریجی متخصصان شاغل در کارخانه‌های بزرگ به کارخانه‌های نوپا رقابت جدیدی در زمینه تولید فرش ماشینی در میان واحدهای بخش خصوصی درگرفت، ولی تحول اساسی در صنعت فرش ماشینی در کشور از سال 65 شروع شد که این سیر تحول موجب ایجاد بیش از 1600 واحد کوچک و بزرگ تولیدکننده فرش گردید که در حال حاضر مشغول رقابتند.
فرش ماشینی کاشان و آران و بیدگل تحول بزرگ در دنیای فرش ماشینی
در سال های اخیر، کارخانجات بسیاری توسط بخش خصوصی برای تولید فرش ماشینی در کاشان و آران و بیدگل مشغول به کار و تولید شده اند. به طوری که بیش از 40 درصد فرش ماشینی تولید شده در کشور در این کارخانجات تولید می شود.
از ویژگی های فرش ماشینی کاشان ، تنوع بالا در طرح و رنگ فرش و جنس فرش ( مانند فرش پلی استر و فرش اکریلیک ) به دلیل رقابت بسیار زیاد در تولید فرش ماشینی در این خطه است. قبل از خرید فرش ماشینی با ویژگی های فرش باید آشنایی داشته باشید تا فرش مناسب خود را بیابید . علاوه بر این، همین بازار رقابتی موجب کاهش قیمت تمام شده توسط کارخانجات فرش ماشینی کاشان نسبت به فرش های تولید شده در شهر های دیگر است.
پیشینه زیاد تولید فرش در شهر کاشان، موجب بالا بودن تجربه تولیدکنندگان و همینطور دسترسی ساده آن ها به همه ملزومات تولید فرش ماشینی در یک مکان شده است.
علاوه بر این که همین رقابت بالا در تولید فرش ماشینی، سبب می شود که جدیدترین تکنولوژی های تولید فرش ماشینی در کاشان و آران و بیدگل برای تولید مورد بهره برداری قرار گیرد. از جمله فرش شگی , سجاده فرش , فرش گل برجسته , فرش کلاریس و محصولات متنوع دیگر که هر کدام ویژگی های خاص خود را دارند .
